۹۰ درصد واحدهای مسکونی فاقد پوشش‌ بیمه‌ای در برابر بلایای طبیعی

به گزارش ریسک نیوز از اداره کل روابط عمومی بیمه مرکزی، پرویز خسروشاهی قائم مقام رئیس کل بیمه مرکزی که سخنران سومین کنفرانس ملی مدیریت بحران بود با اعلام این مطلب افزود: حوادث طبیعی چون سیل، زلزله، طوفان و خشکسالی و … از مشکلات زندگی بشری است که هزینه‌های جانی و مالی فراوانی برای جوامع در طول تاریخ به همراه داشته است.

وی گفت: در فاصله سال های ۱۹۷۰ تا ۲۰۱۳ بر اثر وقوع حوادث طبیعی در سطح جهان بیش از ۲۸۰۰ میلیارد دلار خسارت به بار آمده است که معادل ۱۶ درصد تولید ناخالص داخلی بزرگترین اقتصاد دنیاست.

 قائم مقام رئیس کل بیمه مرکزی افزود در فاصله سال های ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۳، نزدیک ۷۰ هزار مورد حادثه فاجعه آمیز در جهان روی داده که در نتیجه این حوادث ۱.۳۵ میلیون نفر جان خود را از دست داده‌اند.

خسروشاهی گفت: کشور ما نیز یکی از کشورهایی است که همواره در معرض سوانح طبیعی مختلف مانند زلزله، سیل، طوفان و خشکسالی قرار داشته که باعث بروز خسارت های بسیاری شده است. بر اساس گزارش UNDP ایران در رتبه بالاترین مرگ و میر ناشی از بلایای طبیعی به خصوص زمین لرزه قرار دارد.

وی تصریح کرد: از مجموع ۴۰ حادثه طبیعی شناخته شده در جهان امکان وقوع ۳۱ حادثه در ایران وجود دارد. بنابراین می توان گفت ایران جزو ۱۰ کشور بلاخیز جهان است و کشور ما از نظر آمار وقوع حوادث طبیعی در مقام ششم جهانی قرار دارد.

طی ۲۵ سال گذشته در کشور ما ۱۲۵ مورد حادثه طبیعی روی داده است که در نتیجه آن ۷۳ هزار نفر کشته و ۱۴۵ هزار نفر زخمی شده‌اند و زندگی بیش از ۴۱ میلیون نفر تحت تاثیر قرار گرفته و حدود ۲۰ میلیارد دلار خسارت وارد آمده است.

بیمه یکی از ابزارهای مهم برای مدیریت تبعات بلایای طبیعی است
قائم مقام بیمه مرکزی یکی از ابزارهای مهم و مؤثر برای مدیریت تبعات بلایای طبیعی را که برای انسان و سرمایه‌های مادی وی کاربرد وسیعی دارد، بیمه دانست و گفت: بررسی روند سی ساله گذشته نشان می دهد که سهم صنعت بیمه در جبران خسارتهای ناشی از این حوادث همواره رو به افزایش بوده به گونه ای که در دوره بیست ساله ۱۹۹۴ تا ۲۰۱۳ خسارتهای تحت پوشش بیمه در جهان رشد متوسط سالانه ۶.۶ درصد را تجربه کرده است.

وی افزود بررسی‌ها نشان می‌دهد ۲۶ درصد از کل خسارتهای ناشی از حوادث طبیعی در منطقه آمریکای شمالی روی داده،  ولی ۴/۵۰ درصد خسارت های پرداختی صنعت بیمه مربوط به این منطقه است.

به گفته خسروشاهی بر اساس آخرین آمارهای منتشره توسط شرکت اتکائی سویس ‌ری در سال ۲۰۱۴ تعداد حوادث فاجعه آمیز به ۳۳۶ مورد رسید و بیش از ۱۲۷ هزار نفر جان خود را بر اثر این حوادث از دست دادند. میزان خسارت اقتصادی ناشی از حوادث فاجعه آمیز در این سال به ۱۱۰ میلیارد دلار رسید. صنعت بیمه ۳۵ میلیارد دلار از  این خسارت ها یعنی ۳۲ درصد را جبران کرده است.

قائم مقام بیمه مرکزی گفت: با بکارگیری دانش مدیریت ریسک، سیستم های پیش‌هشدار و الگوهای پیش‌بینی آب و هوایی، تعداد کسانی که بر اثر حوادث طبیعی آسیب دیده‌اند از ۴.۴ درصد به ۲.۶ درصد کاهش یافته است و این در حالیست که امروزه با رشد جمعیت و توسعه اقتصادی حتی تغییرات اقلیمی و سیکل‌های ادواری آب و هوایی، مردم بیشتری در مقایسه با دهه‌های گذشته در معرض این حوادث قرار دارند. امروزه ساخت و ساز در نواحی سیل گیر، زلزله خیز و سایر ریسک ها احتمال خسارتهای با شدت بالا و فاجعه‌آمیز را به مراتب افزایش داده است.

خسروشاهی افزود: گستردگی و شدت آسیب‌پذیری کشور ما نیز در برابر حوادث طبیعی اقتضا می‌کند که برای مدیریت این مشکل تدابیر جدی‌تری اندیشیده شود.

وی یکی از تدابیری را که تجربه دنیای امروز مؤثر بودن و نقش مهم آن را فهمیده و بکار گرفته است، ساز و کار بیمه دانست و گفت: بیمه هم در مرحله قبل از وقوع حادثه و هم در حین و هم پس از وقوع حادثه کاربرد وسیعی دارد اما تجربه جهانی نشان می‌دهد که با وجود امکانپذیری ارائه بیمه حوادث طبیعی خصوصاً زلزله از سوی بیمه‌ها، انجام موفقیت آمیز این کار موکول به همکاری و مشارکت مالی، فکری و قانونی مثلث دولت، بیمه و مردم است. حوادث طبیعی جزء ریسک های فاجعه آمیز (Catastrophic risks) محسوب می‌شود. احتمال وقوع حوادث طبیعی نسبتاً پایین است اما در صورت وقوع، شدت و میزان خسارات ناشی از آن بالاست و لذا جبران خسارت آن توسط یک شخص، نهاد یا سازمان خاص امکانپذیر نیست.

نقش موثر بیمه در افزایش کیفیت و مقاومت سازه ها
قائم مقام بیمه مرکزی یکی از کارکردهای بیمه در مواجهه با حوادث طبیعی را کنترل ریسک دانست و گفت:  هدف از کنترل ریسک کاهش احتمال وقوع خطر و کاستن از میزان خسارت‌های احتمالی است. با کنترل ریسک فرآیند تولید سازه‌ها و سخت‌افزارهای خسارت‌ساز تحت نظارت و کنترل بیمه‌گر انجام می‌شود و از این طریق کیفیت و مقاومت آن ارتقا می‌یابد. اگرچه کنترل عوامل مؤثر بر وقوع خسارتها در حوادث طبیعی در اختیار بیمه گران نیست ولی آنها می توانند با کنترل ریسک بر شدت و وسعت خسارات ناشی ازحوادث غیرمترقبه تأثیرگذار باشند.

وی گفت: همچنین با وجود بیمه‌نامه و ارزیابی ریسک توسط بیمه‌گر، تولیدکنندگانی هم که محصولات سازه‌ای و سخت‌افزاری بی‌کیفیت و غیرمقاوم در برابر حوادث طبیعی تولید می‌کنند از بازار خارج خواهند شد، چرا که چنین تولید‌کنندگانی باید یا کار خود را بدرستی انجام دهند یا اینکه حق بیمه بسیار بالایی برای خرید بیمه‌نامه مسوولیت بپردازند که چون از عهده آن بر نخواهند آمد از بازار خارج خواهند شد.

خسروشاهی جبران خسارت‌ها و بازسازی موارد آسیب دیده و بازگرداندن وضعیت اموال و اشخاص آسیب دیده به حالت قبل از وقوع حادثه را از دیگر کارکردهای مهم بیمه دانست وگفت: اما روشن است که با توجه به دامنه و شدت خسارتهایی که در پی حوادث طبیعی ایجاد می‌شود جبران این مهم به تنهایی از عهده بیمه‌ بر نخواهد آمد و برای مواجهه با این مشکل همکاری سه جانبه دولت، بیمه و مردم اجتناب‌ناپذیر است.

تشریح بیمه نامه های مربوط به حوادث غیرمترقبه
قائم مقام رئیس کل بیمه مرکزی یکی از محصولات صنعت بیمه برای پوشش ریسک های مربوط به حوادث غیرمترقبه را بیمه خطرات بلایای طبیعی شامل سیل، زلزله، طوفان و رعد و برق در قالب بیمه‌نامه‌های آتش‌سوزی برشمرد و گفت: در این رشته بیمه‌ای در سال ۸۴ حدود ۲.۳ میلیون بیمه‌نامه فروش رفته که این رقم در سال ۹۳ نیز حدود ۲.۳ میلیون بیمه‌نامه بوده است.

وی افزود: با فرض اینکه همه بیمه‌نامه‌های آتش‌سوزی صادره پوشش خطرات طبیعی را نیز اخذ کرده باشند، نسبت تعداد بیمه‌نامه‌های آتش‌سوزی صادره به تعداد واحدهای مسکونی زیر ۱۰ درصد است. یعنی اینکه ۹۰ درصد واحدهای مسکونی فاقد پوشش‌ بیمه‌ای در برابر بلایای طبیعی هستند و در صورت وقوع هر نوع حادثه طبیعی از جمله زلزله بار مالی سنگینی بر دوش مردم و دولت قرار خواهد گرفت.

به گفته خسروشاهی سال گذشته با ابتکار استانداری البرز و تلاش دهدار روستای سیجان، ۲۶۷ واحد مسکونی با ۱۵ هزار تومان حق‌بیمه(مجموعآ ۴۰۰ هزار تومان) و با سرمایه ۵۰ میلیون تومان در برابر سیل و زلزله و آتش‌سوزی تحت پوشش این بیمه‌نامه قرار گرفتند. در جریان سیل اخیر ۱۱۰ واحد مسکونی آسیب‌دیده این روستا بدون دردسر از محل بیمه‌نامه فوق خسارت خود را دریافت کردند که بازتاب خوبی در سطح جامعه داشت.

قائم مقام بیمه مرکزی گفت: یکی دیگر از محصولات بیمه‌ای که حوادث طبیعی را نیز پوشش می‌دهد، بیمه مهندسی است که در این رشته دو نوع بیمه‌نامه دورة عملیات ساخت و دورة بهره‌برداری عرضه می‌شود. فروش بیمه‌نامه مهندسی در سال ۱۳۸۴ نزدیک ۷۹۰۰ فقره بوده که در سال ۱۳۹۳ به نزدیک ۶۳۰۰۰ فقره افزایش یافته است اما نقش ریسک حوادث طبیعی در آن بسیار کم است.

وی گفت: پوشش بیمه عیوب اساسی و پنهان ساختمان با هدف بهبود کیفیت ساخت و رعایت استانداردهای نظام تضمین کیفیت ساختمان یکی دیگر از پوشش‌های بیمه‌ای مرتبط با حوادث طبیعی است.

خسروشاهی گفت: با تلاش و پیگیری بیمه مرکزی و سازمان‌های مرتبط، بیمه نامه عیوب اساسی و پنهان ساختمان طراحی و در سال ۱۳۸۷ به شرکت های بیمه ابلاغ شد. بر اساس این بیمه‌نامه اگر ساختمان طی ۱۰ سال به‌دلیل عدم‌ کیفیت ساخت در سازه (یعنی هر گونه نقص در سازه‌های اصلی ساختمان ناشی از طراحی نادرست، ساخت معیوب و بکارگیری مواد و مصالح معیوب) آسیب ببیند شرکت بیمه‌ای که این پوشش بیمه‌ای را ارائه داده است مکلف به جبران خسارت می‌شود. خسارات ناشی از سیل، زلزله، آتش‌فشان، طوفان و صاعقه نیز در صورت درخواست بیمه‌گذار قابل ارائه است. فروش این بیمه نامه در سال ۱۳۹۳ حدود ۸.۳ میلیارد تومان بوده است که با توجه با بازار بالقوه آن رقم بسیار ناچیزی است.

خسروشاهی گفت: در سال۱۳۹۲ مجوز عرضه رشته بیمه‌ای دیگری با عنوان طرح جامع بیمه روستائیان برای یکی از شرکتهای بیمه صادر شد. خطرات مورد تعهد این بیمه‌نامه آتش‌سوزی،‌ صاعقه، سیل، زلزله و …  است. در حال حاضر کلیه شرکتهای بیمه مجوز صدور این بیمه‌نامه را دارند. تعداد بیمه‌نامه خریداری شده از این بیمه‌نامه در سال ۱۳۹۲ بیش از ۱۶۴۰۰ فقره و در سال ۱۳۹۳ نزدیک ۳۲۰۰۰ فقره بوده است.

وی افزود: مجوز دیگری که در سال ۹۳ برای یکی ار شرکت های بیمه صادر شد عرضه بیمه‌نامه اموال واحدهای مسکونی در برابر زلزله است. این بیمه‌نامه در حال حاضر در استانهای اصفهان و کرمان بطور آزمایشی در حال اجراست که در صورت موفقیت‌آمیز بودن در سراسر کشور اجرا می‌شود.  

راهکارهای پنجگانه توسعه خدمات بیمه‌ای مرتبط با حوادث طبیعی
قائم مقام رئیس کل بیمه مرکزی با اشاره به الزامات بهره‌مندی از ظرفیت های بالای بیمه در امر مواجهه با خطرات ناشی از حوادث طبیعی از اجبار قانونی اشخاص حقیقی و حقوقی در معرض خطر برای بیمه اموال و اشخاص؛ موظف شدن کلیه تولیدکنندگان سازه‌های در معرض خطر به تهیه بیمه‌نامه مسؤولیت کیفیت ساخت و ساز و امکان ارزیابی  ریسک و تعیین حق بیمه برای شرکتهای بیمه بر اساس معیارهای فنی مربوطه به عنوان مهم ترین راهکارهای صنعت بیمه کشور برای مقابله با حوادث طبیعی نام برد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: یکی از مهم ترین عوامل ایجاد انگیزه در شرکت های بیمه برای پوشش ریسک های مربوط به حوادث طبیعی که باعث خواهد شد بیمه گذاران نیز ریسک های مربوط به بلایای طبیعی را تحت پوشش بیمه ای قرار دهند، ‌توانگری مالی بالای شرکت های بیمه است اما متأسفانه طی سال های اخیر از طرق مختلف مانند عوارض و مالیات های غیرمتعارف بنیه مالی موسسات بیمه به شدت تضعیف شده است و رشته های بیمه ای مثل آتش سوزی و … به بیمه شخص ثالث یارانه می دهند.

معافیت بیمه‌های حوادث طبیعی و تسریع در تصویب لایحه تاسیس صندوق بیمه حوادث طبیعی از دیگر پیشنهادهای قائم مقام رئیس کل بیمه مرکزی برای همگانی شدن بهره گیری از خدمات بیمه ای بود.